Le Altre Iliadi

Oltre al racconto insuperabile di Omero, altri testi di straordinario interesse hanno descritto la vicenda di Troia

Igino mitografo

Fabulae Iliacae

A cura di Francesco Chiappinelli

Pubblichiamo i testi originali delle Fabulae che Igino mitografo dedicò alla guerra di Troia. Riteniamo che l’autore sia da identificare con l’erudito astronomo vissuto al tempo di Augusto e probabilmente bibliotecario dello stesso imperatore.

Per una traduzione italiana, rinviamo ai siti:

http://xoomer.virgilio.it/novaphilae/Favole%20Igino.htm 

http://www.sunelweb.net/modules/freecontent/index.php?id=157 

Segnaliamo in grassetto i passi che riferiscono di tradizioni diverse dei miti o che siano comunque interessanti per la storia troiana. Faremo lo stesso con l’altro grande mitografo, Apollodoro di Pergamo.

ACHILLES

Thetis Nereis cum sciret Achillem filium suum, quem ex Peleo habebat, si ad Troiam expugnandam isset, periturum, commendavit eum in insulam Scyron ad Lycomedem regem, quem ille inter virgines filias habitu femineo servabat nomine mutato; nam virgines Pyrrham nominarunt, quoniam capillis flavis fuit et Graece rufum "pyrrhon" dicitur. Achivi autem cum rescissent ibi eum occultari, ad regem Lycomeden oratores miserunt, qui rogarent, ut eum adiutorium Danais mitteret. Rex cum negaret apud se esse, potestatem eis fecit, ut in regia quaererent. Qui cum intellegere non possent, quis esset eorum, Ulixes in regio vestibulo munera feminea posuit, in quibus clipeum et hastam, et subito tubicinem iussit canere armorumque crepitum et clamorem fieri iussit. Achilles hostem arbitrans adesse vestem muliebrem dilaniavit atque clipeum et hastam arripuit. Ex hoc est cognitus suasque operas Argivis promisit et milites Myrmidones.

ACHIVI QVI QVOT OCCIDERVNT.

Achilles numero lxxii; Antilochus numero ii; Protesilaus numero iv; Peneleus numero ii; Euryp<y>lus numero i; Aiax Oilei numero xiv; Thoas numero ii; L<eit>us numero xx; Thrasymedes numero ii; Agamemnon numero xvi; Diomedes numero xviii; Menelaus <numero> viii; Philocteta numero iii; Meriones numero vii; Vlixes numero xii; Idomeneus numero xiii; Leonteus numero v; Aiax Telamonius numero xxviii; Patroclus numero liv; Poly-poetes numero i; Teucer numero xxx; Neoptolemus numero vi; fit numerus ccclxii.

AEGISTHUS

Thyesti Pelopis et Hippodamiae filio responsum fuit, quem ex filia sua Pelopia procreasset, eum fratris fore ultorem; quod cum audisset filiam compressit et puer est natus, quem Pelopia exposuit, quem inventum pastores caprae subdiderunt ad nutriendum; Aegisthus est appellatus ideo, quod Graece capra aega appellatur.

AGAMEMNON QVI IGNARVS DIANAE CERVAM OCCIDIT.

Cum de Graecia ad Aulidem Danai uenissent, Agamemnon Dianae ceruam occidit ignarus: unde dea irata flatus uentorum remouit. Quare cum nec nauigare possent et pestilentiam sustinerent, consulta oracula dixerunt Agamemnonio sanguine esse placandam Dianam. Ergo cum ab Vlyxe per nuptiarum simulationem adducta Iphigenia in eo esset ut immolaretur, numinis misericordia sublata est et cerua supposita. et  translata ad Tauricam ciuitatem regi Thoanti tradita est sacerdosque facta, <Dictynnae> Dianae secundum consuetudinem statutam humano sanguine placaret, cognouit fratrem Orestem. qui accepto oraculo carendi <furoris> causa cum amico Pylade Colchos petierat, et cum occiso Thoante simulacrum sustulit, absconditum fasce lignorum unde et fascelis dicitur, notandum <non tantum> a face cum qua pingitur, propter quod et lucifera dicitur et Aritiam <Ariciam> detulit. Sed cum postea Romanis sacrorum crudelitas displiceret, quanquam serui immolarentur, ad Laconas Diana translata est, ubi sacrificii consuetudo adolescentum uerberibus seruabatur, qui uocabantur Bomonicae, quia auri <aris> superpositi contendebant, qui plura posset uerbera sustinere. Orestis uero ossa de Aricia Romam translata sunt, et condita ante templum Saturni, quod est ante cliuum Capitolinum iuxta Concordiae templum.

ALETES.

Ad Electram, Agamemnonis et Clyt<a>emnestrae filiam, sororem Orestis, nuntius falsus uenit fratrem cum Pylade in Tauricis Dianae esse immolatos. id Aletes Aegisthi filius cum rescisset, ex Atridarum genere neminem superesse, regnum Mycenis obtinere coepit. at Electra de fratris nece Delphos sciscitatum est profecta; quo cum uenisset, eodem die Iphigenia cum Oreste uenit eo. idem nuntius qui de Oreste dixerat, dixit Iphigeniam fratris interfectricem esse.  Electra ubi audiuit id, truncum ardentem ex ara sustulit uoluitque inscia sorori Iphigeniae oculos eruere, nisi Orestes interuenisset. cognitione itaque facta, Mycenas uenerunt et Aleten Aegisthi filium Orestes interfecit et Erigonam ex Clyt<a>emnestra et Aegistho natam uoluit interficere, sed Diana eam rapuit et in terram Atticam sacerdotem fecit. Orestes autem Neoptolemo interfecto Hermione<n> Menelai et Helenae filiam adductam coniugem duxit; Pylades autem Electram Agamemnonis et Clyt<a>emnestrae filiam duxit.

ALEXANDER PARIS

Priamus Laomedontis filius cum complures liberos haberet ex concubitu Hecubae Cissei sive Dymantis filiae, uxor eius praegnans in quiete vidit se facem ardentem parere, ex qua serpentes plurimos exisse. Id visum omnibus coniectoribus cum narratum esset, imperant, quicquid pareret, necaret, ne id patriae exitio foret. Postquam Hecuba peperit Alexandrum, datur interficiendus, quem satellites misericordia exposuerunt; eum pastores pro suo filio repertum expositum educarunt eumque Parim nominaverunt. Is cum ad puberem aetatem pervenisset, habuit taurum in deliciis; quo cum satellites missi a Priamo, ut taurum aliquis adduceret, venissent, qui in athlo funebri, quod ei fiebat, poneretur, coeperunt Paridis taurum abducere. Qui persecutus est eos et inquisivit, quo eum ducerent; illi indicant se eum ad Priamum adducere ei, qui vicisset ludis funebribus Alexandri. Ille amore incensus tauri sui descendit in certamen et omnia vicit, fratres quoque suos superavit. Indignans Deiphobus gladium ad eum strinxit; at ille in aram Iovis Hercei insiluit; quod cum Cassandra vaticinaretur eum fratrem esse, Priamus eum agnovit regiaque recepit.

AMAZONES.

Ocyale, Dioxippe, Iphinome, Xanthe, Hippothoe, O<t>re<r>e, Antioche, Laomache, Glauce, Agaue, Theseis, Hippolyte, Clymene, Polydora, Penthesilea. 

ANCHISA

Venus Anchisam Assaraci filium amasse et cum eo concubuisse dicitur, ex quo procreavit Aeneam eique praecepit, ne id apud homines enuntiaret. Quod Anchises inter sodales per vinum est elocutus. Ob id a Iove fulmine est ictus. Quidam dicunt eum sua morte obisse.

ARMORUM IUDICIUM

Hectore sepulto cum Achilles circa moenia Troianorum vagaretur ac diceret se solum Troiam expugnasse, Apollo iratus Alexandrum Parin se simulans talum, quem mortalem habuisse dicitur, sagitta percussit et occidit. Achille occiso ac sepulturae tradito Aiax Telamonius, quod frater patruelis eius fuit, postulavit a Danais, ut arma sibi Achillis darent; quae ei ira Minervae abiurgata sunt ab Agamemnone et Menelao et Ulixi data. Aiax furia accepta per insaniam pecora sua et se ipsum vulneratum occidit eo gladio, quem ab Hectore muneri accepit, dum cum eo in acie contendit.

ATREUS

Atreus Pelopis et Hippodamiae filius cupiens a Thyeste fratre suo iniurias exsequi, in gratiam cum eo rediit et in regnum suum eum reduxit, filiosque eius infantes Tantalum et Plisthenem occidit et epulis Thyesti apposuit. Qui cum vesceretur, Atreus imperavit bracchia et ora puerorum afferri; ob id scelus etiam Sol currum avertit.Thyestes scelere nefario cognito profugit ad regem Thesprotum, ubi lacus Avernus dicitur esse; inde Sicyonem pervenit, ubi erat Pelopia filia Thyestis deposita; ibi casu nocte, cum Minervae sacrificarent, intervenit, qui timens, ne sacra contaminaret, in luco delituit. Pelopia autem, cum choreas ducit, lapsa vestem ex cruore pecudis inquinavit; quae dum ad flumen exit sanguinem abluere, tunicam maculatam deponit. Capite obducto Thyestes e luco prosiluit et eam compressit. Ea compressione gladium de vagina ei extraxit Pelopia et rediens in templum sub acropodio Minervae abscondit. Postero die rogat regem Thyestes, ut se in patriam Lydiam remitteret. Interim sterilitas Mycenis frugum ac penuria oritur ob Atrei scelus. Ibi responsum est, ut Thyestem in regnum reduceret. Qui cum ad Thesprotum regem isset aestimans Thyestem ibi morari Pelopiam aspexit et rogat Thesprotum ut sibi Pelopiam in coniugium daret, quod putaret eam Thesproti esse filiam. Thesprotus, ne qua suspicio esset, dat ei Pelopiam, quae iam conceptum ex patre Thyeste habebat Aegisthum. Quae cum ad Atreum venisset, parit Aegisthum, quem exposuit; at pastores caprae supposuerunt, quem Atreus iussit perquiri et pro suo educari. Interim Atreus mittit Agamemnonem et Menelaum filios ad quaerendum Thyestem, qui Delphos petierunt sciscitatum. Casu Thyestes eo venerat ad sortes tollendas de ultione fratris; comprehensus ab eis ad Atreum perducitur, quem Atreus in custodiam conici iussit, Aegisthumque vocat aestimans suum filium esse et mittit eum ad Thyestem interficiendum. Thyestes cum vidisset Aegisthum et gladium, quem Aegisthus gerebat, et cognovisset, quem in compressione perdiderat, interrogat Aegisthum, unde illum haberet. Ille respondit matrem sibi Pelopiam dedisse, quam iubet accersiri. Cui respondit se in compressione nocturna nescio cui eduxisse et ex ea compressione Aegisthum concepisse. Tunc Pelopia gladium arripuit simulans se agnoscere et in pectus sibi detrusit. Quem Aegisthus e pectore matris cruentum tenens ad Atreum attulit. Ille aestimans Thyesten interfectum laetabatur; quem Aegisthus in litore sacrificantem occidit et cum patre Thyeste in regnum avitum redit.

[ATREVS ET THIESTES.

Atreus & Thyestes germani cum in dissensione sibi nocere non possent, in simulatam gratiam redierunt, qua occasione Thyestes cum fratris uxore concubuit. Atreus uero ei filium epulando apposuit: quae sol ne pollueretur, aufugit. Sed ueritatis hoc est: Atreum apud Mycenas primum solis eclipsim inuenisse: cui inuidens frater, ex urbe discessit.

CASSANDRA

Cassandra Priami et Hecubae filia in Apollinis fano ludendo lassa obdormisse dicitur; quam Apollo cum vellet comprimere, corporis copiam non fecit. Ob quam rem Apollo fecit, ut, cum vera vaticinaretur, fidem non haberet.

CASTOR

Idas et Lynceus Apharei filii ex Messenis habuerunt sponsas Phoeben et Hilairam Leucippi filias; hae autem formosissimae virgines cum essent et esset Phoebe sacerdos Minervae, Hilaira Dianae, Castor et Pollux amore incensi eas rapuerunt. Illi amissis sponsis arma tulerunt, si possent eas recuperare. Castor Lynceum in proelio interfecit; Idas amisso fratre omisit bellum et sponsam, coepit fratrem sepelire. Cum ossa eius collocaret in pila, intervenit Castor et prohibere coepit monumentum fieri, quod diceret se eum quasi feminam superasse. Idas indignans gladio, quo cinctus erat, Castori inguina traiecit. Alii dicunt, quemadmodum aedificabat pilam, super Castorem impulisse et sic interfectum. Quod cum annuntiassent Polluci, accurrit et Idam uno proelio superavit corpusque fratris recuperatum sepulturae dedit; cum autem ipse stellam ab Iove accepisset et fratri non esset data, ideo quod diceret Iovis Castorem semine Tyndarei et Clytaemnestram natos, ipsum autem et Helenam Iovis esse filios, tunc deprecatus Pollux, ut liceret ei munus suum cum fratre communicare; cui permisit.

CLYTAEMNESTRA

Clytaemnestra Tyndarei filia Agamemnonis uxor cum audisset ab Oeace Palamedis fratre Cassandram sibi paelicem adduci, quod ementitus est, ut fratris iniurias exsequeretur, tunc Clytaemnestra cum Aegistho filio Thyestis cepit consilium, ut Agamemnonem et Cassandram interficeret, quem sacrificantem securi cum Cassandra interfecerunt. At Electra Agamemnonis filia Orestem fratrem infantem sustulit, quem demandavit in Phocide Strophio, cui fuit Astyochea Agamemnonis soror nupta.

CHRYSES.

Agamemnon cum ad Troiam iret, et Achilles in Moesiam uenit et Chryseidam Apollinis sacerdotis filiam adduxit eamque Agamemnoni dedit in coniugium; quod cum Chryses ad Agamemnonem deprecandum uenisset ut sibi filiam suam redderet, non impetrauit. ob id Apollo exercitum eius partim fame <partim peste> prope totum consumpsit, itaque Agamemnon Chryseida grauidam sacerdoti remisit, quae cum diceret se ab eo intactam esse, suo tempore peperit Chrysen iuniorem et dixit se ab Apolline concepisse.  postea, Chryses Thoanti eos cum reddere uellet, Chryses audiit senior Agamemnonis Iphigeniam et Orestem filios esse; qui Chrysi filio suo quid ueri esset patefecit, eos fratres esse et Chrysen Agamemnonis filium esse. tum Chryses re cognita cum Oreste fratre Thoantem interfecit et inde Mycenas cum signo Dianae incolumes peruenerunt.

EQUUS TROIANUS

Achivi cum per decem annos Troiam capere non possent, Epeus monitu Minervae equum mirae magnitudinis ligneum fecit eoque sunt collecti Menelaus Ulixes Diomedes Thessander Sthenelus Acamas Thoas Machaon Neoptolemus; et in equo scripserunt DANAI MINERVAE DONO DANT, castraque transtulerunt Tenedo. Id Troiani cum viderunt arbitrati sunt hostes abisse; Priamus equum in arcem Minervae duci imperavit feriatique magno opere ut essent edixit; id vates Cassandra cum vociferaretur inesse hostes, fides ei habita non est. Quem in arcem cum statuissent et ipsi noctu lusu atque vino lassi obdormissent, Achivi ex equo aperto a Sinone exierunt et portarum custodes occiderunt sociosque signo dato receperunt et Troia sunt potiti.

FACES SCELERATAE. 

Facem quam sibi uisa est parere Hecuba Cissei filia siue Dymantis. Nauplii ad saxa Capher<e>a, cum naufragium Achiui fecerunt. Helenae quam de muris ostendit et Troiam prodidit.

HECTORIS LYTRA

Agamemnon Briseidam Brisae sacerdotis filiam ex Moesia captivam propter formae dignitatem, quam Achilles ceperat, ab Achille abduxit eo tempore, quo Chryseida Chrysi sacerdoti Apollinis Zminthei reddidit; quam ob iram Achilles in proelium non prodibat, sed cithara in tabernaculo se exercebat. Quod cum Argivi ab Hectore fugarentur, Achilles obiurgatus a Patroclo arma sua ei tradidit, quibus ille Troianos fugavit aestimantes Achillem esse Sarpedonemque Iovis et Europae filium occidit. Postea ipse Patroclus ab Hectore interficitur armaque eius sunt detracta Patroclo occiso. Achilles cum Agamemnone redit in gratiam Briseidamque ei reddidit. Tum contra Hectorem cum inermis prodisset, Thetis mater a Vulcano arma ei impetravit, quae Nereides per mare attulerunt. Quibus armis ille Hectorem occidit astrictumque ad currum traxit circa muros Troianorum, quem sepeliendum cum patri nollet dare, Priamus Iovis iussu duce Mercurio in castra Danaorum venit et filii corpus auro repensum accepit, quem sepulturae tradidit.

HECVBA.

Vlixes Hecubam Cissei filiam, uel ut alii auctores dicunt D<y>mantis, Priami uxorem, Hectoris matrem, in seruitutem cum duceret, illa in Hellespontum mare se praecipitauit et canis dicitur facta esse, unde et Cyneum est appellatum.

HELENA

Theseus Aegei et Aethrae Pitthei filiae filius cum Pirithoo Ixionis filio Helenam Tyndarei et Ledae filiam virginem de fano Dianae sacrificantem rapuerunt et detulerunt Aphidnas in pagum Atticae regionis. Quod Iovis eos cum vidisset tantam audaciam habere, ut se ipsi ad periculum offerrent, in quiete eis imperavit, ut peterent ambo a Plutone Pirithoo Proserpinam in coniugium; qui cum per insulam Taenariam ad inferos descendissent et, de qua re venissent, indicarent Plutoni, a furiis strati diuque lacerati sunt. Quo Hercules ad canem tricipitem ducendum cum venisset, illi fidem eius implorarunt; qui a Plutone impetravit eosque incolumes eduxit. Ob Helenam Castor et Pollux fratres belligerarunt et Aethram Thesei matrem et Phisadiem Pirithoi sororem ceperunt et in servitutem sorori dederunt.

ILIONA

Priamo Polydorus filius ex Hecuba cum esset natus, Ilionae filiae suae dederunt eum educandum, quae Polymnestori regi Thracum erat nupta, quem illa pro filio suo educavit; Deipylum autem, quem ex Polymnestore procreaverat, pro suo fratre educavit, ut, si alteri eorum quid foret, parentibus praestaret. Sed cum Achivi Troia capta prolem Priami exstirpare vellent, Astyanacta Hectoris et Andromachae filium de muro deiecerunt et ad Polymnestorem legatos miserunt, qui ei Agamemnonis filiam nomine Electram pollicerentur in coniugium et auri magnam copiam, si Polydorum Priami filium interfecisset. Polymnestor legatorum dicta non repudiavit Deipylumque filium suum imprudens occidit arbitrans se Polydorum filium Priami interfecisse. Polydorus autem ad oraculum Apollinis de parentibus suis sciscitatum est profectus, cui responsum est patriam incensam, patrem occisum, matrem in servitute teneri. Cum inde rediret et vidit aliter esse ac sibi responsum fuit ratus se Polymnestoris esse filium, ab sorore Ilionea inquisivit, quid ita aliter sortes dixissent; cui soror, quid veri esset, patefecit et eius consilio Polymnestorem luminibus privavit atque interfecit.

IPHIGENIA

Agamemnon cum Menelao fratre Achaiae delectis ducibus Helenam uxorem Menelai, quam Alexander Paris avexerat, repetitum ad Troiam cum irent, in Aulide tempestas eos ira Dianae retinebat, quod Agamemnon in venando cervam eius violavit superbiusque in Dianam est locutus. Is cum haruspices convocasset et Calchas se respondisset aliter expiare non posse, nisi Iphigeniam filiam Agamemnonis immolasset, re audita Agamemnon recusare coepit. Tunc Ulixes eum consiliis ad rem pulchram transtulit; idem Ulixes cum Diomede ad Iphigeniam missus est adducendam, qui cum ad Clytaemnestram matrem eius venisset, ementitur Ulixes eam Achilli in coniugium dari. Quam cum in Aulidem adduxisset et parens eam immolare vellet, Diana virginem miserata est et caliginem eis obiecit cervamque pro ea supposuit Iphigeniamque per nubes in terram Tauricam detulit ibique templi sui sacerdotem fecit.

IPHIGENIA TAURICA

Orestem furiae cum exagitarent, Delphos sciscitatum est profectus, quis tandem modus esset aerumnarum. Responsum est, ut in terram Taurinam ad regem Thoantem patrem Hypsipyles iret indeque de templo Dianae signum Argos afferret; tunc finem fore malorum. Sorte audita cum Pylade Strophii filio sodale suo navem conscendit celeriterque ad Tauricos fines devenerunt, quorum fuit institutum, ut, qui intra fines eorum hospes venisset, templo Dianae immolaretur. Ubi Orestes et Pylades cum in spelunca se tutarentur et occasionem captarent, a pastoribus deprehensi ad regem Thoantem sunt deducti. Quos Thoas suo more vinctos in templum Dianae, ut immolarentur, duci iussit, ubi Iphigenia Orestis soror fuit sacerdos; eosque ex signis atque argumentis, qui essent, quid venissent, postquam resciit, abiectis ministeriis ipsa coepit signum Dianae avellere. Quo rex cum intervenisset et rogitaret, cur id faceret, illa ementita est dicitque eos sceleratos signum contaminasse; quod impii et scelerati homines in templum essent adducti, signum expiandum ad mare ferri oportere et iubere eum interdicere civibus, ne quis eorum extra urbem exiret. Rex sacerdoti dicto audiens fuit; occasione Iphigenia nacta signo sublato cum fratre Oreste et Pylade in navem ascendit ventoque secundo ad insulam Zminthen ad Chrysen sacerdotem Apollinis delati sunt.

LAOCOON

Laocoon Capyos filius Anchisae frater Apollinis sacerdos contra voluntatem Apollinis cum uxorem duxisset atque liberos procreasset, sorte ductus, ut sacrum faceret Neptuno ad litus. Apollo occasione data a Tenedo per fluctus maris dracones misit duos qui filios eius Antiphantem et Thymbraeum necarent, quibus Laocoon cum auxilium ferre vellet, ipsum quoque nexum necaverunt. Quod Phryges idcirco factum putarunt, quod Laocoon hastam in equum Troianum miserit.

LAODAMIA.

Laodamia Acasti filia amisso coniuge cum tres horas consumpsisset quas a diis petierat, fletum et dolorem pati non potuit. itaque fecit simulacrum aereum simile Protesilai coniugis et in thalamis posuit sub simulatione sacrorum, et eum colere coepit. quod cum famulus matutino tempore poma ei attulisset ad sacrificium, per rimam aspexit uiditque eam ab amplexu Protesilai simulacrum tenentem atque osculantem; aestimans eam adulterum habere Acasto patri nuntiauit. qui cum uenisset et in thalamos irrupisset, uidit effigiem Protesilai; quae ne diutius torqueretur, iussit signum et sacra pyra facta comburi, quo se Laodamia dolorem non sustinens immisit atque usta est.

LAOMEDON.

Neptunus et Apollo dicuntur Troiam muro cinxisse; his rex Laomedon uouit quod regno suo pecoris eo anno natum esset immolaturum. id uotum auaritia fefellit. alii dicunt parum eum promisisse. ob eam rem Neptunus cetum misit qui Troiam uexaret; ob  quam causam rex ad Apollinem misit consultum. Apollo iratus ita respondit, si Troianorum uirgines ceto religatae fuissent finem pestilentiae futuram.  cum complures consumptae essent et Hesion<ae s>ors exisset et petris religata esset, Hercules et Telamon cum Colchos Argonautae irent eodem uenerunt et cetum interfecerunt, Hesionenque patri pactis legibus reddunt, ut cum inde rediissent secum in patriam eam abducerent, et equos qui super aquas et aristas ambulabant.  quod et ipsum Laomedon fraudauit neque Hesionen reddere uoluit; itaque Hercules ad eos nauibus comparatis ut Troiam expugnaret uenit et Laomedontem necauit et P<o>da<r>ci filio eius infanti regnum dedit, qui postea Priamus est appellatus ¢pÕ toà pr…asqai. Hesionen recuperatam Telamoni concessit in coniugium, ex qua natus est Teucer.

LEDA

Iuppiter Ledam Thestii filiam in cygnum conversus ad flumen Eurotam compressit et ex eo peperit Pollucem et Helenam, ex Tyndareo autem Castorem et Clytaemnestram.

NAUPLIUS

Ilio capto et divisa praeda Danai cum domum redirent, ira deorum, quod fana spoliaverant et quod Cassandram Aiax Locrus a signo Palladio abripuerat, tempestate et flatibus adversis ad saxa Capharea naufragium fecerunt. In qua tempestate Aiax Locrus fulmine est a Minerva ictus, quem fluctus ad saxa illiserunt, unde Aiacis petrae sunt dictae; ceteri noctu cum fidem deorum implorarent, Nauplius audivit sensitque tempus venisse ad persequendas filii sui Palamedis iniurias. Itaque tamquam auxilium eis afferret, facem ardentem eo loco extulit, quo saxa acuta et locus periculosissimus erat; illi credentes humanitatis causa id factum naves eo duxerunt, quo facto plurimae earum confractae sunt militesque plurimi cum ducibus tempestate occisi sunt membraque eorum cum visceribus ad saxa illisa sunt; si qui autem potuerunt ad terram natare, a Nauplio interficiebantur. At Ulixem ventus detulit ad Maronem, Menelaum in Aegyptum, Agamemnon cum Cassandra in patriam pervenit.

NEOPTOLEMVS.

Neoptolemus Achillis et Deidamiae filius ex Andromacha Eetionis filia captiua procreauit Amphialum. sed postquam audiuit Hermione<n> sponsam suam Oresti esse datam in coniugium, Lacedaemonem uenit et a Menelao sponsam suam petit.  cui ille fidem suam infirmare noluit, Hermionenque ab Oreste adduxit et Neoptolemo dedit. Orestes iniuria accepta Neoptolemum Delphis sacrificantem occidit et Hermione<n> recuperauit; cuius ossa per fines Ambraciae sparsa sunt, quae est in Epiri regionibus.

NOBILEM QVEM QVIS OCCIDIT.

Achillem Apollo Alexandri figura. Hector Protesilaum, idem Antilochum. Agenor <E>le<ph>enorem, idem <C>lonium. Deiphobus Ascalaphum, idem A<u>tonoum.  Aiax Hippodamum, idem Ch<r>o<m>ium. Agamemnon <I>p<hi>damantem, idem Glaucum. Aiax Locrus <G>ar<gas>um, idem Gauium. Diomedes Dolonem, idem Rhesum.  Euryp<y>lus Nireum, idem Machaonem. Sarpedon Tlepolemum, idem Antip<h>um. Achilles Troilum. Menelaus Deiphobum.  Achilles Astynomum, idem Pyla<e>m<e>n<e>m. Neoptolemus Priamum. 

ODYSSEA

Ulixes cum ab Ilio in patriam Ithacam rediret, tempestate ad Ciconas est delatus, quorum oppidum Ismarum expugnavit praedamque sociis distribuit. Inde ad Lotophagos, homines minime malos, qui loton ex foliis florem procreatum edebant, idque cibi genus tantam suavitatem praestabat, ut, qui gustabant, oblivionem caperent domum reditionis. Ad eos socii duo missi ab Ulixe cum gustarent herbas ab eis datas, ad naves obliti sunt reverti, quos vinctos ipse reduxit. Inde ad Cyclopem Polyphemum Neptuni filium. Huic responsum erat ab augure Telemo Eurymi filio, ut caveret, ne ab Ulixe excaecaretur. Hic media fronte unum oculum habebat et carnem humanam epulabatur. Qui postquam pecus in speluncam redegerat, molem saxeam ingentem ad ianuam opponebat. Qui Ulixem cum sociis inclusit sociosque eius consumere coepit. Ulixes cum videret eius immanitati atque feritati resistere se non posse, vino, quod a Marone acceperat, eum inebriavit seque "Utin" vocari dixit. Itaque cum oculum eius trunco ardenti exureret, ille clamore suo ceteros Cyclopas convocavit eisque spelunca praeclusa dixit: "Utis me excaecat." Illi credentes eum deridendi gratia dicere neglexerunt. At Ulixes socios suos ad pecora alligavit et ipse se ad arietem et ita exierunt. Ad Aeolum Hellenis filium, cui ab Iove ventorum potestas fuit tradita; is Ulixem hospitio libere accepit follesque ventorum ei plenos muneri dedit. Socii vero aurum argentumque credentes cum accepissent et secum partiri vellent, folles clam solverunt ventique evolaverunt. Rursum ad Aeolum est delatus, a quo eiectus est, quod videbatur Ulixes numen deorum infestum habere. Ad Laestrygonas, quorum rex fuit Antiphates [. . .] devoravit navesque eius undecim confregit excepta nave, qua sociis eius consumptis evasit in insulam Aenariam ad Circen Solis filiam, quae potione data homines in feras bestias commutabat. Ad quam Eurylochum cum viginti duobus sociis misit, quos illa ab humana specie immutavit. Eurylochus timens, qui non intraverat, inde fugit et Ulixi nuntiavit, qui solus ad eam se contulit; sed in itinere Mercurius ei remedium dedit monstravitque, quomodo Circen deciperet. Qui postquam ad Circen venit et poculum ab ea accepit, remedium Mercurii monitu coniecit ensemque strinxit minatus, nisi socios sibi restitueret, se eam interfecturum. Tunc Circe intellexit non sine voluntate deorum id esse factum; itaque fide data se nihil tale commissuram socios eius ad pristinam formam restituit, ipsa cum eodem concubuit, ex quo filios duos procreavit, Nausithoum et Telegonum. Inde proficiscitur ad lacum Avernum, ad inferos descendit, ibique invenit Elpenorem socium suum, quem ad Circen reliquerat, interrogavitque eum, quomodo eo pervenisset; cui Elpenor respondit se ebrium per scalam cecidisse et cervices fregisse et deprecatus est eum, cum ad superos rediret, se sepulturae traderet et sibi in tumulo gubernaculum poneret. Ibi et cum matre Anticlia est locutus de fine errationis suae. Deinde ad superos reversus Elpenorem sepelivit et gubernaculum ita, ut rogaverat, in tumulo ei fixit. Tum ad Sirenas Melpomenes Musae et Acheloi filias venit, quae partem superiorem muliebrem habebant, inferiorem autem gallinaceam. Harum fatum fuit tam diu vivere, quam diu earum cantum mortalis audiens nemo praetervectus esset. Ulixes monitus a Circe Solis filia sociis cera aures obturavit seque ad arborem malum constringi iussit et sic praetervectus est. Inde ad Scyllam Typhonis filiam venit, quae superiorem corporis partem muliebrem, inferiorem ab inguine piscis, et sex canes ex se natos habebat; eaque sex socios Ulixis nave abreptos consumpsit. In insulam Siciliam ad Solis pecus sacrum venerat, quod socii eius cum coquerent, in aeneo mugiebat; monitus, id ne attingeret, ab Tiresia et a Circe monitus Ulixes; itaque multos socios ob eam causam ibi amisit, ad Charybdinque perlatus, quae ter die obsorbebat terque eructabat, eam monitu Tiresiae praetervectus est. Sed ira Solis, quod pecus eius erat violatum (cum in insulam eius venisset et monitu Tiresiae vetuerit violari, cum Ulixes condormiret socii involarunt pecus; itaque cum coquerent, carnes ex aeneo dabant balatus), ob id Iovis navem eius fulmine incendit. Ex his locis errans naufragio facto sociis amissis enatavit in insulam Aeaeam, ubi Calypso Atlantis filia nympha, quae specie Ulixis capta anno toto eum retinuit neque a se dimittere voluit, donec Mercurius Iovis iussu denuntiavit nymphae, ut eum dimitteret. Et ibi facta rate Calypso omnibus rebus ornatum eum dimisit eamque ratim Neptunus fluctibus disiecit, quod Cyclopem filium eius lumine privaverat. Ibi cum fluctibus iactaretur, Leucothoe, quam nos Matrem Matutam dicimus, quae in mari exigit aevum, balteum ei dedit, quo sibi pectus suum vinciret, ne pessum abiret. Quod cum fecisset, enatavit. Inde in insulam Phaeacum venit nudusque ex arborum foliis se obruit, qua Nausicaa Alcinoi regis filia vestem ad flumen lavandam tulit. Ille erepsit e foliis et ab ea petit, ut sibi opem ferret. Illa misericordia mota pallio eum operuit et ad patrem suum eum adduxit. Alcinous hospitio liberaliter acceptum donisque decoratum in patriam Ithacam dimisit. Ira Mercurii iterum naufragium fecit. Post vicesimum annum sociis amissis solus in patriam redit, et cum ab hominibus ignoraretur domumque suam attigisset, procos, qui Penelopen in coniugium petebant, obsidentes vidit regiam seque hospitem simulavit. Et Euryclia nutrix ipsius, dum pedes ei lavat, ex cicatrice Ulixem esse cognovit. Postea procos Minerva adiutrice cum Telemacho filio et duobus servis interfecit sagittis.

ORESTES

Orestes Agamemnonis et Clytaemnestrae filius postquam in puberem aetatem venit, studebat patris sui mortem exsequi; itaque consilium capit cum Pylade et Mycenas venit ad matrem Clytaemnestram dicitque se Aeolium hospitem esse nuntiatque Orestem esse mortuum, quem Aegisthus populo necandum demandaverat. Nec multo post Pylades Strophii filius ad Clytaemnestram venit urnamque secum affert dicitque ossa Orestis condita esse; quos Aegisthus laetabundus hospitio recepit. Qui occasione capta Orestes cum Pylade noctu Clytaemnestram matrem et Aegisthum interficiunt. Quem Tyndareus cum accusaret, Oresti a Mycenensibus fuga data est propter patrem; quem postea furiae matris exagitarunt.

PALAMEDES.

Vlixes quod Palamedis Nauplii dolo erat deceptus, in dies machinabatur quomodo eum interficeret. Tandem inito consilio ad Agamemnonem militem suum misit qui diceret ei in quiete uidisse ut castra uno die mouerentur.  id Agamemnon uerum existimans castra uno die imperat moueri; Vlixes autem clam noctu solus magnum pondus auri ubi tabernaculum Palamedis fuerat obruit, item epistulam conscriptam Phrygi captiuo ad Priamum dat per-ferendam militemque suum priorem mittit qui eum non longe a castris interficeret.  postero die cum exercitus in castra rediret, quidam miles epistulam quam Vlixes scripserat super cadauer Phrygis positam ad Agamemnonem attulit, in qua scriptum fuit PALAMEDI A PRIAMO MISSA, tantumque ei auri pollicetur  quantum Vlixes in tabernaculum obruerat, si castra Agamemnonis ut ei conuenerat proderet.  itaque Palamedes cum ad regem esset productus et factum negaret, in tabernaculum eius ierunt et aurum effoderunt, quod Agamemnon ut uidit, uere factum esse credidit. quo facto Palamedes dolo Vlixes deceptus ab exercitu uniuerso innocens occisus est.

PARIDIS IUDICIUM

Iovis cum Thetis Peleo nuberet ad epulum dicitur omnis deos convocasse excepta Eride, id est Discordia, quae cum postea supervenisset nec admitteretur ad epulum, ab ianua misit in medium malum, dicit, quae esset formosissima, attolleret. Iuno Venus Minerva formam sibi vindicare coeperunt, inter quas magna discordia orta, Iovis imperat Mercurio, ut deducat eas in Ida monte ad Alexandrum Paridem eumque iubeat iudicare. Cui Iuno, si secundum se iudicasset, pollicita est in omnibus terris eum regnaturum, divitem praeter ceteros praestaturum; Minerva, si inde victrix discederet, fortissimum inter mortales futurum et omni artificio scium; Venus autem Helenam Tyndarei filiam formosissimam omnium mulierum se in coniugium dare promisit. Paris donum posterius prioribus anteposuit Veneremque pulcherrimam esse iudicavit; ob id Iuno et Minerva Troianis fuerunt infestae. Alexander Veneris impulsu Helenam a Lacedaemone ab hospite Menelao Troiam abduxit eamque in coniugio habuit cum ancillis duabus Aethra et Thisadie, quas Castor et Pollux captivas ei assignarant, aliquando reginas.

PHILOCTETES

Philoctetes Poeantis et Demonassae filius cum in insula Lemno esset, coluber eius pedem percussit, quem serpentem Iuno miserat, irata ei ob id, quia solus praeter ceteros ausus fuit Herculis pyram construere, cum humanum corpus est exutus et ad immortalitatem traditus. Ob id beneficium Hercules suas sagittas divinas ei donavit. Sed cum Achivi ex vulnere taetrum odorem ferre non possent, iussu Agamemnonis regis in Lemno expositus est cum sagittis divinis; quem expositum pastor regis Actoris nomine Iphimachus Dolopionis filius nutrivit. Quibus postea responsum est sine Herculis sagittis Troiam capi non posse. Tunc Agamemnon Ulixem et Diomedem exploratores ad eum misit; cui persuaserunt, ut in gratiam rediret et ad expugnandam Troiam auxilio esset, eumque secum sustulerunt.

POLYXENA

Danai victores cum ab Ilio classem conscenderent et vellent in patriam suam quisque reverti et praedam quisque sibi duceret, ex sepulcro vox Achillis dicitur praedae partem expostulasse. Itaque Danai Polyxenam Priami filiam, quae virgo fuit formosissima, propter quam Achilles cum eam peteret et ad colloquium venisset ab Alexandro et Deiphobo est occisus, ad sepulcrum eius eam immolaverunt.

 PRIAMI FILII ET FILIAE NVMERO L[I]V.

Hector Deiphobus <C>e<b>r<i>ones Polydorus Helenus Alexander Hipposidus Antinous Agathon Di<us> <M>estor Lyside<s> Polyme<don> Ascanius Chirodamas Euagoras Dry<ops> Ast<y>nomus Polyme<l>us Laodice Ethionome Phegea Henicea Demnosia   Cassandra Philomela Poli<t>es Troilus Palaemon Brissonius Gorg<yth>ion Protodamas A<re>tus Dolon Chro<mius> Eresus Chrysolaus Demosthea Doryc<lu>s Hippasus H<y>per<o>c<h>us Lysianassa Iliona Nereis Euander Prone<o>s Ar<ch>emachus <I>lagus Axion Biantes Hippot<hou>s D<e>io<p>ites Medusa Hero Creusa.

PROCI HELENAE

Anti<l>ochus, Ascalaphus, Aiax Oileus, A<mp>himachus, [A<n>caeus], Blanirus, Agapenor, Aiax Telamonius, Clytius Cyan<e>us, Menelaus, Patroclus, Diomedes, Peneleus, Phemius, Nir<e>us, Polypoetes, Elephe<n>or, Eumelus, St<h>enelus, Tlepolemus, Protesilaus, Podalirius, Eurypylus, Idomeneus, [te]Leonte<u>s, T<h>al<p>ius, Polyxenus, Prot<ho>us, M<e>nestheus, Machaon, Thoas, Vl<ix>es, Phidippus, Meriones, Meges, Philoctetes; alia ueteres.

PROTESILAVS.

Achiuis fuit responsum, qui primus litora Troianorum attigisset periturum. cum Achiui classes applicuissent, ceteris cunctantibus Iolaus Iphicli et Diomedeae filius primus e naui prosiluit, qui ab Hectore confestim est interfectus; quem cuncti appellarunt Protesilaum, quoniam primus ex omnibus perierat. quod uxor Laodamia Acasti filia cum audisset eum perisse, flens petit a diis ut sibi cum eo tres horas colloqui liceret. quo impetrato a Mercurio reductus tres horas cum eo collocuta est; quod iterum cum obisset Protesilaus, dolorem pati non potuit Laodamia. 

PROTEVS.

In Aegypto Proteus senex marinus diuinus dicitur fuisse, qui in omnis se figuras conuertere solitus erat; quem Menelaus Idotheae filiae eius monitu catena alligauit ut sibi diceret quando domum repetitionem haberet. quem Proteus edocuit iram deorum esse quod Troia esset deuicta, ideoque id fieri debere quod ˜katÒmbh Graece dicitur, cum centum armenta occiduntur. itaque Menelaus ˜katÒmbhn fecit. tunc demum post octauum annum quam ab Ilio decesserat cum Helena in patriam redit.

PROVOCANTES INTER SE QVI CVM QVO DIMICARVNT.

Menelaus cum Alexandro, Alexandrum Venus eripuit. Diomedes cum Aenea, Aeneam seruauit Venus. idem cum Glauco, in hospitio cognito discesserunt. idem cum Pandaro et Glauco alio, Pandarus et Glaucus occiduntur. Aiax cum Hectore, donificantes discessere; Aiax Hectori donauit balteum, unde est tractus, Hector Aiaci gladium, unde se interfecit. Patroclus cum Sarpedone, Sarpedon occiditur. Menelaus cum Euphorbo, Euphorbus occiditur, qui postea Pythagoras est factus et meminit suam animam in corpora transisse. Achilles cum Asterop<a>eo, Asterop<a>eus occiditur. idem cum Hectore, Hector occiditur. idem cum Aenea, Aeneas fugatur. idem cum Agenore, Agenorem seruauit Apollo. idem cum Penthesilea Amazone Martis et Otrerae filia, Penthesilea occiditur. Antilochus cum Memnone, Antilochus occiditur. Achilles cum Memnone, Memnon occiditur. Philoctetes cum Alexandro, Alexander occiditur. Neoptolemus cum Euryp<y>lo, Euryp<y>lus occiditur.

QVI AD TROIAM EXPVGNATVM IERVNT ET QVOT NAVES.

Agamemnon Atrei et Aeropes filius Mycenis, nauibus centum. Menelaus frater eius Mycenis, nauibus lx.  Phoenix Amyntoris filius Argiuus, nauibus l. Achilles Pelei et Thetidis filius insula  Scyro, nauibus lx. Automedon auriga Achillis Scyro, nauibus x. Patroclus Menoetii et P<h>ilome<l>ae filius Phthia, nauibus x.  Aiax Telamonis ex Eriboea filius Salamine, nauibus xii. Teucer frater ex Hesiona Laomedontis filia, nauibus xii.  Vlixes Laertae et Anticliae filius Ithaca, nauibus xii. Diomedes Tydei et Dei<py>lae Adrasti filiae filius Argis, nauibus xxx. Sthenelus Capanei et Euadnes filius Argis, nauibus xxv.  Aiax Oilei et Rhenes nymphae filius Locrus, nauibus xx. Nestor Nelei et Chloridis <Amphionis> filiae filius Pylius, nauibus xc. Thrasymedes frater ex Eurydice Pylius, nauibus xv. Antilochus Nestoris filius Pylius, nauibus xx. Eurypylus Euaemonis et Opis filius Or<men>io, nauibus xl. Machaon Asclepii et Coronidis filius a T<r>i<c>ca, nauibus xx. Podal<i>rius frater eius, nauibus ix.  Tlepolemus Herculis et Astyoches filius Mycenis, nauibus ix. Idomeneus Deucalionis filius a Creta, nauibus xl. Meriones Moli et Melphidis filius a Creta, nauibus xl. Eumelus Admeti et Alcestis Peliae filiae filius a Perrh<ae>bia, nauibus viii. Philocteta Poeantis et Demonassae filius Meliboea, nauibus vii. Peneleus Hippalci et Asteropes filius Boeotia, nauibus xii.  <Le>itus Lacr<i>ti et Cleobules filius ex Boeotia, nauibus xii. C<l>onius frater eius ex Boeotia, nauibus ix. Arcesilaus <Arei>lyci et Theobulae filius ex Boeotia, nauibus x. Prothoenor frater <eius> ex <Thespia,> nauibus viii.  Ialmenus Lyci et Pernidis filius Argis, nauibus xxx. Ascalaphus frater eius Argis, nauibus xxx. Schedius Iphiti et Hippolytes filius Argis, nauibus xxx. Epistrophus frater eius itidem, nauibus x. Elephenor Calchodontis et Imenaretes filius Argis, nauibus xxx.  Men<estheus> oeae filius  Athenis, nauibus l. Agapenor Ancaei et Iotis filius Arcadia, nauibus lx. Amphimachus C<t>eati filius Elea, nauibus x. Eury<al>us Pallantis et Diomedae filius Argis, nauibus xv. Amar<y>nceus Onesimachi filius Mycenis, nauibus xix. Poly<x>en<u>s A<gasthe>nis et Pelorid<i>s filius Aetolia, nauibus xl.  Meges Phylei et Eustyoches filius a Dulichio, nauibus lx. Thoas Andr<ae>monis et Gorgidis filius Tyto nauibus xv. . . . . . . . Podarces frater eius itidem, nauibus x.  Prothous Tenthredonis filius Magnesia, nauibus xl. Cycnus Ociti et Aurophites filius Argis, nauibus xii. Nireus Charopi et <Aglaies> nymphae filius Argis, nauibus xvi.  Antiphus Thessal<i> et Chalciopes filius <N>isy<ro>, nauibus xx. Poly<p>oetes Pirithoi et Hippodamiae filius Argis, nauibus xx. Le<onteus> C<o>roni filius a Sicyone, nauibus xix.  Calchas Thestoris filius Mycenis augur. Phocus Danai filius architectus. Eurybates et Talthybius internuntii. Diaphorus iudex. Neoptolemus Achillis et Deidamiae filius ab insula Scyro; hic idem Pyrrhus est uocitatus a patre Pyrrha. summa naues ccxlv.

QVAE CONIVGES SVOS OCCIDERVNT.

Clyt<a>emnestra Thestii filia Agamemnonem Atrei filium. Helena Iouis et Ledae filia Deiphobum Priami filium. Iliona Priami filia Polymnestorem regem Thracum…

QVI CONIVGES SVAS OCCIDERVNT.

Theseus Aegei filius Antiopam Amazonam Martis filiam ex responso Apollinis.

QVI FORMOSISSIMI FVERVNT.

  … Anchises Assar<a>ci filius, quem Venus amauit.  Alexander Paris Priami filius et Hecubae, quem Helena secuta est…Tit<h>onus Laomedontis filius Aurorae coniunx.  .. Achilles Pelei et Thetidis filius. Patroclus Menoetii filius. Idomeneus qui Helenam amauit…

QVI PRIMI LVDOS FECERVNT VSQVE AD AENEAM QVINTVM DECIMVM.

…tertio decimo fecit in Ilio Priamus cenotaphium Paridi, quem natum iusserat interfici, gymnicos, in quibus certati sunt cursu Nestor Ne<l>ei filius, Helenus Priami filius, Deiphobus eiusdem, Polites eiusdem, Telephus Herculis filius, Cygnus Neptuni filius, Sarpedon Iouis filius, Paris Alexander pastor Priami ignarus filius. uicit autem Paris et inuentus est esse Priami filius.

quarto decimo Achilles Patroclo funebres, in quibus Aiax uicit lucta et accepit lebetem aureum munus, deinde Menelaus uicit iaculo et accepit muneri iaculum aureum. dimisso spectaculo eodem Phrygas captiuos duodecim in rogum Patrocli et equum et canem coniecit.

quinto decimo fecit Aeneas Veneris et Anchisae filius in Sicilia ad Acesten Crinisi fluminis filium hospitem; ibi Aeneas patris ornauit  exsequias ludicroque certamine honores debitos manibus soluit, in quibus primum nauale certamen fuit de … Mnesthe<u>s, nauis Pistris, Gyas, nauis Chimaer<a>, Sergestus, nauis Centaurus. uicit autem Cloanthus cum naui Scylla et accepit praemium talentum argenti, auratam chlamydem ex purpura intextum Ganymeden; Mnestheus loricam adeptus est, Gyas abstulit lebetas cymbiaque argento caelata, Sergestus captiuam cum duobus filiis nomine Pholoen.  secundo deinde certamine cursu Nisus, Euryalus, Diores, Salius, Hel<y>mus, Panopes; uicit Euryalus, accepit praemium equum phaleris insignem, secundo Hel<y>mus Amazoniam pharetram, tertio Diores galeam Argolicam, Salio exuuias leonis donauit, Niso clipeum opus Did<y>maonis.  tertio deinde certam<i>ne, caestibus Dares et Entellus; uicit Entellus, accepit praemium taurum, Dareti gladium et ensem tribuit.  quarto deinde certarunt sagitta H<ip>pocoon, Mnestheus, Acestes, Eurytion, qui accepit muneri galeam, quia iudicis propter om<en> Acestae honorem cessit.  quinto Ascanio puero duce luserunt pueri Troia<m>. 

QVI INTER SE AMICITIA IVNCTISSIMI FVERVNT.

Pylades Strophii filius cum Oreste Agamemnonis filio… Achilles Pelei filius cum Patroclo Menoetii filio.  Diomedes Tydei filius cum Sthenelo Capanei filio. Peleus Aeaci filius cum Phoenice Am<y>ntoris filio. Hercules Iouis filius cum Philocteta P<o>eantis filio.

QVAE SE IPSAE INTERFECERVNT.

Hecuba Cissei filia, siue D<y>mantis, uxor Priami, in mare se praecipitauit, unde Cyn<e>um mare est dictum, quoniam in canem fuerat conuersa…Anticlia Autolyci filia mater Vlixis nuntio falso audito de Vlixe ipsa se interfecit… Laodamia Acasti filia propter desiderium Protesilai mariti ... Iliona Priami filia propter casus parentum suorum. Calypso Atlantis filia propter amorem Vlixis ipsa se interfecit. Dido Beli filia propter Aeneae amorem se occidit...

QVI SE IPSI INTERFECERVNT.

…Aiax Telamonis filius ipse se interfecit propter armorum iudicium…     

QVI COGNATOS SVOS OCCIDERVNT.

…Telephus Herculis filius Hippothoum et Nerea auiae suae filios. Aegisthus Atreum et Agamemnonem Atrei fili<um>. Orestes Aegisthum Th<y>estis filium. Atreus Pelopis filius Tantalum et Plisthenem Thyestis filios infantes in epulis Thyesti apposuit.

QVI LACTE FERINO NVTRITI SVNT.

Telephus Herculis et Auges filius ab cerua. Aegisthus Thyestis et Pelopiae filius ab capra. Aeolus et Boe<o>tus Neptuni et Menalippes filii a uacca…  Antilochus Nestoris filius expositus in Ida monte ab cane. 

QVI LICENTIA PARCARVM AB INFERIS REDIERVNT.

…Castor et Pollux Iouis et L<e>dae filii alterna morte redeunt.  Protesilaus Iphicli filius propter Laodamiam Acasti filiam. Vlixes Laertae filius propter patr<iam>. Aeneas Anchisae filius propter patrem.                   

SIRENES.

Sirenes Acheloi fluminis et Melpomenes Musae filiae Proserpinae raptu aberrantes ad Apollinis terram uenerunt, ibique Cereris uoluntate, quod Proserpinae auxilium non tulerant, uolaticae sunt factae. his responsum erat tam diu eas uicturas quam diu cantantes eas audiens nemo esset praeteruectus. quibus fatalis fuit Vlixes; astutia enim sua cum praenauigasset scopulos in quibus morabantur, praecipitarunt se in mare.  a quibus locus Sirenides cognominatur, qui est inter Siciliam et Italiam. 

TELEGONUS

Telegonus Ulixis et Circes filius missus a matre, ut genitorem quaereret, tempestate in Ithacam est delatus ibique fame coactus agros depopulari coepit; cum quo Ulixes et Telemachus ignari arma contulerunt. Ulixes a Telegono filio est interfectus, quod ei responsum fuerat ut a filio caveret mortem. Quem postquam cognovit, qui esset, iussu Minervae cum Telemacho et Penelope in patriam redierunt, in insulam Aeaeam; ad Circen Ulixem mortuum deportaverunt ibique sepulturae tradiderunt. Eiusdem Minervae monitu Telegonus Penelopen, Telemachus Circen duxerunt uxores. Circe et Telemacho natus est Latinus, qui ex suo nomine Latinae linguae nomen imposuit; ex Penelope et Telegono natus est Italus, qui Italiam ex suo nomine denominavit.

TELEPHVS.

Telephus Herculis et Auges filius ab Achille in pugna Chironis hasta percussus dicitur. ex quo uulnere cum in dies taetro cruciatu angeretur, petit sortem ab Apolline, quod esset remedium; responsum est ei neminem mederi posse nisi eandem hastam qua uulneratus est.  hoc Telephus ut audiuit, ad regem Agamemnonem uenit et monitu Clyt<ae>mnestrae Orestem infantem de cunabulis rapuit, minitans se eum occisurum nisi sibi Achiui mederentur. Achiuis autem quod responsum erat sine Telephi ductu Troiam capi non posse, facile cum eo in gratiam redierunt et ab Achille petierunt ut eum sanaret. quibus Achilles respondit se artem medicam non nosse.  tunc Vlixes ait, Non te dicit Apollo sed auctorem uulneris hastam nominat. quam cum rasissent, remediatus est.  a quo cum peterent ut secum ad Troiam expugnandam iret, non impetrarunt, quod is Laodicen Priami filiam uxorem haberet; sed ob beneficium quod eum sanarunt, eos deduxit, locos autem et itinera demonstrauit; inde in Moesiam est profectus. 

TEVTHRAS.

Teuthrantem regem in Moesia Idas Apharei filius regno priuare uoluit; quo cum Telephus Herculis filius ex responso quaerens matrem cum comite Parthenopaeo uenisset, huic Teuthras regnum et filiam Augen in coniugium daturum promisit si se ab hoste tutasset.  Telephus condicionem regis non praetermisit, cum Parthenopaeo Idam uno proelio superauit; cui rex pollicitam fidem praestitit, regnumque et Augen matrem inscientem in coniugium dedit; quae cum mortalem neminem uellet suum corpus uiolare, Telephum interficere uoluit inscia filium suum. itaque cum in thalamum uenissent, Auge ensem sumpsit ut Telephum interficeret. tum deorum uoluntate dicitur draco immani magnitudine inter eos exisse, quo uiso Auge ensem proiecit et Telepho inceptum patefecit.  Telephus re audita inscius matrem interficere uoluit; illa Herculem uiolatorem suum implorauit et ex eo Telephus matrem agnouit et in patriam suam reduxit.

THETIS.

Thetidi Nereidi fatum fuit, qui ex ea natus esset fortiorem fore quam patrem.  hoc praeter Prometheum cum sciret nemo et Iouis uellet cum  ea concumbere, Prometheus Ioui pollicetur se eum praemoniturum si se uinculis liberasset. itaque fide data monet Iouem ne cum Thetide concumberet, ne si fortior nasceretur, Iouem de regno deiceret quemadmodum et ipse Saturno fecerat. itaque datur Thetis in coniugium Peleo Aeaci filio, et mittitur Hercules ut aquilam interficiat quae eius cor exedebat; eaque interfecta Prometheus post xxx annos de monte Caucaso est solutus.

TIRESIAS

In monte Cyllenio Tiresias Eueris filius pastor dracones venerantes dicitur baculo percussisse, alias calcasse; ob id in mulieris figuram est conversus; postea monitus a sortibus in eodem loco dracones cum calcasset, redit in pristinam speciem. Eodem tempore inter Iovem et Iunonem fuit iocosa altercatio, quis magis de re venerea voluptatem caperet, masculus an femina, de qua re Tiresiam iudicem sumpserunt, qui utrunque erat expertus. Is cum secundum Iovem iudicasset, Iuno irata manu aversa eum excaecavit; at Iovis ob id fecit, ut septem aetates viveret vatesque praeter ceteros mortales esset.

TROIANI QVI QVOT OCCIDERVNT.

Hector numero xxxi, Alexander numero iii, Sarpedon numero ii, Panthous numero iiii, Gargasus numero ii, Glaucus numero iiii, Polydamas numero iii, Aeneas numero xxviii, Deiphobus numero iv, Clytus numero iii, A<c>amas numero i, Agenor numero ii, fit numerus lxxxviii.

TYNDAREUS

Tyndareus Oebali filius ex Leda Thestii filia procreavit Clytaemnestram et Helenam; Clytaemnestram Agamemnoni Atrei filio dedit in coniugium; Helenam propter formae dignitatem complures ex civitatibus in coniugium proci petebant. Tyndareus cum repudiari filiam suam Clytaemnestram ab Agamemnone vereretur timeretque, ne quid ex ea re discordiae nasceretur, monitus ab Ulixe iureiurando se obligavit et arbitrio Helenae posuit, ut, cui vellet nubere, coronam imponeret. Menelao imposuit, cui Tyndareus eam dedit uxorem regnumque moriens Menelao reliquit.

ULIXES

Agamemnon et Menelaus Atrei filii cum ad Troiam oppugnandam coniuratos duces ducerent, in insulam Ithacam ad Ulixem Laertis filium venerunt, cui erat responsum, si ad Troiam isset, post vicesimum annum solum sociis perditis egentem domum rediturum. Itaque cum sciret ad se oratores venturos, insaniam simulans pileum sumpsit et equum cum bove iunxit ad aratrum. Quem Palamedes ut vidit, sensit simulare atque Telemachum filium eius cunis sublatum aratro ei subiecit et ait "Simulatione deposita inter coniuratos veni." Tunc Ulixes fidem dedit se venturum; ex eo Palamedi infestus fuit.

VLIXIS COGNITIO.

Vlixes ab Alcinoo rege Nausic<a>ae patre cum esset <cum> muneribus dimissus, naufragio facto nudus Ithacam peruenit ad quandam casam suam ubi erat nomine Eumaeus sybotes, hoc est subulcus pecoris; quem canis cum agnosceret et ei blandiretur, Eumaeus eum non recognoscebat, quoniam Minerua eum et habitum eius commutauerat.  Eumaeus eum rogauit unde esset, et ille ait se  naufragio huc peruenisse. quem cum pastor interrogaret an Vlixem uidisset, dixit se comitem eius esse, et signa et argumenta coepit dicere.  quem mox Eumaeus casa recepit, cibo potuque animauit. quo cum uenissent famuli missi solito more pecora petitum, et ille interrogasset Eumaeum qui essent, ait, Post Vlixis profectionem cum iam tempus intercederet, proci Penelopen in coniugium petentes uenerunt.  quos illa condicione ita differt, Cum telam detexuero, nubam: quam interdiu <texebat, noctu> detexebat et sic eos differebat. nunc autem illi cum ancillis Vlixis discumbunt et pecora eius consumunt.  tunc Minerua effigiem suam ei restituit; subito sybotes ut uidit Vlixem esse, tenens amplectensque lacrimari coepit prae gaudio et admirari quid esset quod eum immutauerat. cui Vlixes ait, Crastino die perduc me in regiam ad Penelope<n>.  quem cum duceret, Minerua ei iterum faciem mendici transformauit. quem cum Eumaeus ad mnesteras perduxisset et cum ancillis discumberent, ait ad illos, Habetis ecce alterum mendicum qui cum Iro uos delectet.  tunc Melanthius unus ex mnesteribus ait, Immo inter se luctentur et uictor accipiet uentriculum farsum et harundinem unde uictum eiciat. qui cum luctati essent et Vlixes <Ir>um applosisset atque eum eiecisset, Eumaeus in mendici persona Vlixem ad Eurycliam nutricem perduxit dicitque eum socium Vlixis fuisse, cui cum uellet . . . . Vlixes ei os compressit atque Penelope<n> et eam praemonuit ut arcum et sagittas eius daret procis, ut qui ex iis eum intendisset eam uxorem duceret.  quae cum fecit . . . inter se certarent et nemo pos<se>t intendere, Eumaeus ait deridendi gratia, Demus . . . . . . . . . non pateretur Melanthius, qui erat . . . . . . . Eumaeus arcum seni tradidit.  ille omnis procos confixit excepto Melanthio seruo; is  clam procis . . . . deprehensus est, cui nares et bracchia et reliquas partes membrorum minutatim secuit, atque domum suam cum coniuge potitus est. ancillas autem suas iussit corpora eorum ad mare deferre, in quas rogatu Penelopes post caedem procorum Vlixes animaduertit.